Hile İhtimalini Gösteren Durumlara İlişkin Örnekler ;

Aşağıda, finansal tabloların hile kaynaklı “önemli yanlışlık” içermesi ihtimalini gösteren durumlara örnekler verilmiştir.

Muhasebe kayıtlarındaki tutarsızlıklar, örneğin:

• Tam veya zamanında kaydedilmeyen işlemler veya tutar, muhasebe dönemi, sınıflandırma veya işletme politikası açısından uygun olmayan biçimde kaydedilen işlemler.
• Belgelere dayandırılmayan veya onaylanmamış bakiye veya işlemler.
• Finansal sonuçları önemli derecede etkileyen son dakika düzeltmeleri.
• Çalışanların görevlerini yerine getirmek için gerekli olan yetkiyle uyumlu olmayan şekilde sistem ve kayıtlara eriştiklerine ilişkin kanıt bulunması.
• İddia edilen hileyle ilgili denetçiye verilen ipuçları veya yapılan şikâyetler.

Çelişkili veya eksik kanıtlar, örneğin:

• Eksik belgeler.
• Değiştirilmiş gibi görünen belgeler.
• Asıllarının bulunması beklendiği hâlde,  fotokopiler veya elektronik ortamda iletilenler dışında ilgili dokümanların asıl nüshalarının bulunmaması.
• Mutabakat işlemlerinde ortaya çıkan açıklanamayan önemli farklar.
• Bilânçoda meydana gelen olağan dışı değişiklikler veya trendlerdeki ya da önemli finansal tablo oranlarındaki veya ilişkilerindeki değişiklikler-örneğin, alacakların hâsılattan daha hızlı büyümesi.
• İşletme yönetimi ve çalışanlarla yapılan sorgulamalar ve analitik prosedürler sonucunda edinilen tutarsız, belirsiz ya da mantıksız bilgi veya cevaplar.
• İşletme kayıtları ile teyitlere verilen cevaplar arasında olağan dışı tutarsızlıkların bulunması.
• Alacaklar hesabında çok sayıda alacak veya düzeltme kaydının olması.
• Alacaklar hesabı yardımcı defteri ile kontrol hesabı arasında veya müşteri hesap özetleri ile alacaklar hesabı yardımcı defteri arasında açıklanmayan veya yetersiz açıklanan farklılıkların bulunması.
• Normal olarak banka hesap özetiyle birlikte işletmeye geri gönderilen iptal edilmiş çekler arasında kayıp ya da eksiklerin bulunması.
• Stok veya fiziki varlıklarda önemli büyüklükte eksikliklerin bulunması.
• İşletmenin kayıt saklama uygulama veya politikalarıyla tutarsız, mevcut olmayan veya eksik elektronik kanıtlar.
• Teyit mektuplarına beklenenden daha az veya daha fazla sayıda cevap gelmesi.
• Kilit sistemlerin geliştirilmesi ve program değişikliklerinin test edilmesi ile cari yıla ilişkin sistem kurulumu ve değişikliklerin gerçekleştirilmesi faaliyetlerine ilişkin kanıt elde edilememesi.

Denetçi ile yönetim arasındaki problemli veya olağan dışı ilişkiler, örneğin:

• Kayıtlara, tesislere, belirli çalışanlara, müşterilere, satıcılara veya denetim kanıtı elde edilebilecek diğer kişi ve kaynaklara denetçinin erişimine izin verilmemesi.
• Karmaşık veya tartışmalı konuların çözülmesi için yönetim tarafından denetçiye yapılan aşırı süre baskısı.
• Yönetimin denetimin yürütülmesine ilişkin şikâyetlerinin bulunması veya yönetimin denetim ekibi üyelerini sindirmesi (özellikle denetçinin denetim kanıtlarını değerlendirmesiyle bağlantılı olarak veya yönetimle olan muhtemel anlaşmazlıkların çözümüyle ilgili olarak).
• İşletmenin, istenen bilgiyi sağlama konusunda olağan dışı gecikmesi.
• Bilgisayar destekli denetim teknikleri kullanarak testler yapmak isteyen denetçinin kilit elektronik dosyalara erişiminin kolaylaştırılması konusundaki isteksizlik.
• Denetçinin, güvenlik, işletme ve sistem geliştirme personeli dâhil, kilit BT personeline ve tesislerine erişimine izni verilmemesi.
• Finansal tabloların tam ve daha anlaşılır olması amacıyla ek açıklamalar yapma veya açıklamaları revize etme konusundaki isteksizlik.
• Belirlenmiş önemli iç kontrol eksikliklerine zamanında karşılık verilmesi konusundaki isteksizlik.

Diğer durumlar

• Denetçinin, üst yönetimden sorumlu olanlarla özel olarak görüşme yapmasına izin verilmesi konusunda yönetimin isteksizliği.
• Sektör normlarına göre farklılık arz ettiği görülen muhasebe politikaları.
• Muhasebe tahminlerinde, değişen durumlarla açıklanamayan sıkça yapılan değişiklikler.
• İşletmenin, iş ahlâkı kurallarında yapılan ihlallere müsamahalı davranması.